حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه، با گرامیداشت هفته قوه قضائیه، اظهار داشت: عدالت قضائی، مفهومی عقلانی و انسانی است که هر انسان خردمندی ضرورت عدالت و نظام قضائی بدون آسیب را درک می‌کند.

*نگاه اسلام به عدالت

وی با بیان این که نگاه اسلام به عدالت‌، کامل‌ترین نگاه است، ادامه داد: در کنار معانی عقلانی و انسانی درباره عدالت، دقت‌هایی که دین در این عرصه داشته است، استثنایی است؛ به گونه‌ای که در شکل و ساختار و محتوای داوری و قانون، ریزه‌کاری‌هایی که در اسلام وجود دارد، ‌در هیچ مکتب و آیینی دیده نمی‌شود.

*توصیه ها و دور زدن قانون

استاد حوزه علمیه قم با بیان این که درکنار فعالیت‌های ارزشمند در این  عرصه،  رصد آسیب‌های نظام قضائی نیز لازم می‌باشد، گفت: عدم وجود عدالت، نخستین مسئله‌ای است که به نظام قضائی آسیب می‌رساند؛‌ اگر فضای سفارش و نقض و دور زدن قانون و ملاحظه برخی ظواهر که با روح قانون در تضاد است، وارد سیستم قضائی شود، به کشور آسیب می‌زند.

*تفاوت عدم وجود عدالت و عدم احساس عدالت

حجت‌الاسلام والمسلمین علیدوست ادامه داد: عدم احساس عدالت از دیگر آسیب‌ها می‌باشد. عدم احساس عدالت نسبت به عدم وجود عدالت تفاوت دارد که متأسفانه در کشور ما عدم عدالت رواج بیشتری دارد؛ اگر بپذیریم که در برخی ساحت‌ها، دردادگاه‌ها نسبت به برخی پرونده‌ها عدالت به درستی اعمال نمی‌شود، به این حالت، عدم احساس عدالت می‌گویند؛ در چنین شرایطی افراد که درگیر پرونده هستند، به دنبال سفارش، دور زدن قانون، وکیل و... هستند.

* غرورکاذب؛ آسیبی پیش روی قضات

*عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، غرور قضات و دادرسان را آسیب دیگری معرفی کرد وگفت:‌ این که قاضی و دادرس دچار تکبر و غرور شود و به ارباب رجوع به عنوان شهروند درجه چندم جامعه نگاه کند، خوب نیست؛ البته این مسئله در قوه قضائیه عرف نیست، ولی یک مورد آن نیز زیاد است.

*اطاله دادرسی

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد:‌ اطاله دادرسی آسیب دیگری در سیستم قضائی می‌باشد؛ البته برخی از این اطاله‌ها ضروری است، ولی بسیاری نیز تصنعی می‌باشد؛ اگر قوه قضائیه فعالانه وارد میدان شود، می‌تواند این زمان‌های طولانی را کوتاه کند.

*قضات غیر مجتهد

وی، استفاده از قضات غیر مجتهد در مسند قضاوت را آسیبی بزرگ در سیتسم قضائی کشور دانست و گفت: بر اساس فتوای نزدیک به اتفاق بزرگان دین، شرط قضاوت اجتهاد است و قاضی غیر مجتهد در هنگام ضرورت به کار گرفته می‌شود؛ ما نیاز داریم که قضات در صادر کردن احکام، ‌مجتهدانه مسائل را فهم و درباره آن تصمیم بگیرند.

*برخورد سست با متخلفین

حجت‌الاسلام والمسلمین علیدوست به وجود برخی رفتارهای  کج و مریض در سیستم قضائی اشاره کرد و افزود:‌ گاهی برای یک حادثه جزئی سخت گرفته می‌شود و بعد از مدتی رها می‌شود؛ متخلفین به خوبی به این نکته پی برده‌اند که بعد از تشدید در کشور ما،‌ سستی وجود دارد؛‌ البته این رفتارها تنها به سیستم قضایی اختصاص ندارد.

*باقی ماندن سئوال در ذهن مردم

استاد حوزه علمیه قم، باقی ماندن سؤال در ذهن مردم را آسیب دیگر در سیستم قضائی معرفی و ادامه داد:‌ ‌پرونده های قضایی چون پرونده  3هزار میلیاردی و... که در حال حاضر در حال پیگیری است و اخبار آن نیز در رسانه‌های صوتی و تصویری و مطبوعات منتشر می‌شود و مسلماً مردم تا مدتی منتظر می‌مانند و وعده‌ها و تهدیدات را می‌بینند؛ ولی در صورتی که نتیجه محسوسی درباره آن دیده نشود، سئوالاتی در اذهانشان باقی می‌ماند.

حجت الاسلام والمسلمین علیدوست افزود: یک سری پرونده‌‌ها  وجود دارد که در برخورد با آن هیچ اقدامی دیده نشد؛ نباید کاری کنیم که در ذهن مردم سؤال بماند و فکر کنیم که با یک توضیح، مردم قانع می‌شوند؛ درست است که شاید مردم چند ماه باور کنند، ولی زمانی که می‌بینند چیزی اتفاق نمی‌افتد،  سؤال در ذهن آنها باقی می‌ماند.

*برخورد با دانه درشت ها

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه خاطرنشان کرد:‌ تا آخر خط پیش نرفتن آسیب دیگری در سیستم قضا است؛‌ با توجه به ارتباطی که با مردم دارم، زمانی که برخی پرونده‌ها مطرح می‌شود، مردم می‌گویند که دستگاه قضایی به امور «آفتابه دزد و لگن دزد» می‌رسد، ولی تا پایان پیش نمی‌رود؛  هیچ مهره درشتی نباید در حاشیه قرار داشته باشد. بلکه باید بیاید و سریع، صریح و شفاف پاسخ دهد و مانند دیگران با او برخورد شود.

*لزوم آشنا سازی مردم با تعاریف قضایی و حقوقی

این محقق و پژوهشگر حوزوی با بیان این که سیستم قضائی کشور باید در برخی تعاریف قضائی و حقوقی به مردم توضیح دهد، گفت: در مباحث حقوقی، میان اختلاس و دزدی تفاوت وجود دارد؛ اختلاس ممکن است گردش غیر قانونی مال باشد که از دست مردم نرفته است؛ بسیاری از مردم فکر می‌کنند 3هزار میلیارد تومان، دزدی و از کشور خارج شده است؛  درحالی که هرچند بخشی از این مبلغ سرقت و از دست رفته است، ولی بخش عمده آن در اختیار دولت است؛ باید این مفاهیم برای مردم توضیح داده شود.

*کثرت پرونده ها

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: کثرت پرونده‌‌ها نیز آسیبی برای سیستم قضائی می‌باشد؛ البته این مسئله تنها مربوط به قوه قضائیه نیست،  وضعیت اقتصادی، اشتغال، خانواده‌ها و ضعف قانون موجب می‌شود که پرونده‌ها زیاد شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه به ضرورت همکاری و تعامل قوای سه گانه کشور اشاره کرد و گفت: قوه قضائیه بیگانه از قوه مجریه و مقننه نیست؛ در یک نظام، همه ارکان و نهاد‌ها متولی حفظ حریم هم هستند، ولی گاهی می‌بینیم که شخصی که از سوی قوه قضائیه در معرض اتهام است، در قوه دیگر به او سمت می‌دهد. زمانی که متولیان حفظ قوا حریم هم را حفظ نکنند،‌ چه انتظاری از دیگران است.

وی افزود: باید همه قوا، اضلاع نظام هستند و هر آسیب به یکی از آنها وارد شود، به دیگر قوا و در کل به نظام نیز آسیب وارد می‌شود.

*قوه قضاییه را خدوم می دانم

حجت‌الاسلام والمسلمین علیدوست در پایان با بیان این که به سامان رساندن نظام حاکم بر قوه قضائیه،‌  به سامان بخشیدن یکی از اضلاع مهم نظام است، گفت:‌ من قوه قضائیه را قوه خدوم می‌دانم و خود نیز دراین عرصه پژوهش‌هایی انجام داده‌ام؛ بیان این آسیب‌ها به معنای نادیده گرفتن خدمات گسترده دستگاه قضایی نیست، اما این آسیب‌ها باید به دور از توجیهات، ‌خود سانسوری و... مطرح شود تا  بتوان آن را برطرف نمود و به ایده‌آل رسید.